AVM Hastalığı (Arteriovenöz Malformasyon)
AVM hastalığı, Arteriovenöz Malformasyon hastalığı ya da Arteriovenöz Malformasyon beyinde veya baş-boyun bölgesinde yerleşebilen anormal damar yumaklarıdır. Konumuna bağlı olarak hastada beyin kanaması, sara nöbeti, baş ağrısı, görme kaybı, yüzde şişlik, renk değişikliği, fasiyal paralizi ve estetik bozukluklara yol açabilir. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte doğuştan kaynaklanan bir sorun olduğu düşünülmektedir. Cerrahi, radyocerrahi veya endovasküler yöntemle tedavi edilebilir.
AVM Hastalığı Nedir?
Sağlıklı bir damar sisteminde atardamar ile toplardamar ince kılcal damarlar ile aralarında bağlantı kurar. Kılcal damarlar vücudumuzdaki bütün doku ve hücrelere kanı taşıma görevini üstlenir. Arteriovenöz Malformasyon hastalığında ise bazı kılcal damarlar ve atardamarlar ile toplardamarlar direk ilişki halindedir. Doğumsal bir hastalık olduğu düşünülmesine karşın ilk bulgularını genellikle en erken 20’li yaşlarda verir.
Belirtileri
Yüzde görülen AVM’ler kişinin cilt dokusunda bozulmalara neden olabilir. Bu nedenle kolay fark edilir. Ancak beyinde oluşan AVM’lerin büyük bir kısmı tesadüfen tespit edilir. Örneğin şiddetli baş ağrısı nedeniyle hekime başvuran hastaya çekilen MR sonucu beyninde veya yüzünde AVM tespit edilebilir. Bir grup hastada ise AVM’nin konumuna göre bazı belirtiler söz konusu olabilir.
Beyindeki bir AVM’nin yırtılması sonucu hasta beyin kanaması geçirir. Bu durumda hastada bulantı, kusma, denge bozukluğu gibi semptomlar görülür. Kafatasının içinde bulunan bir AVM nedeniyle hastada baş ağrısı, kulak çınlaması, sara nöbeti (epilepsi), vücudun bir tarafında kuvvetsizlik, uyuşma, dengesizlik, konuşma bozukluğu gibi farklı belirtiler ortaya çıkabilir.
Yüzdeki bir AVM’de de hastanın yüzünde şişlik, kanama, renk değişikliği, fasiyal paralizi ve estetik bozukluklar görülür. Ayrıca AVM’nin büyüklüğüne ve konumuna göre görme bozukluğu gibi fonksiyonel kusurlar izlenebilir.
Nedenleri
Arteriovenöz malformasyonların nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genel olarak beyindeki damar yumaklarının bebek anne karnındayken bebeğin gelişimi esnasında oluştuğu kabul edilir. Buna rağmen AVM genetik geçişli bir hastalık değildir.
Tanı
Hastalığın tanısında MR ve BT taramalarına başvurulabilir. Hastada bir AVM olduğu tespit edildikten sonra tedaviyi planlamak için girişimsel radyoloji tarafından anjiyo yapılır. Kasık damarından vücut içine girerek AVM’ye ulaşılır. Kontrast madde verilir ve damar yumağı net bir şekilde ortaya konur. Tedavi girişimsel radyoloji tarafından endovasküler yöntemle yapılacaksa aynı seansta hastanın tedavisi de yapılabilir.
Riskleri
- Arteriovenöz malformasyon damarsal bir hastalıktır. Kişiye yaşamı boyunca çeşitli sorunlar yaşatabilir. Bu nedenle genellikle tedavisi tavsiye edilir. Arteriovenöz malformasyonun damar duvarları genellikle zayıf yapıdadır. Tansiyon basıncı arttığında ve nabız yükseldiğinde bu damarların içinden geçen kan akımı hızlanır ve kan hacmi artar. Bu da AVM’lerin yırtılma riskini gündeme getirir.
- Diğer bir riskse AVM’lerin büyüme eğiliminin olmasıdır.
- Yapılan bazı çalışmalarda her yıl AVM’lerin %2-4’ünün kanadığı belirtilmiştir. AVM yırtıldığında ve kanamaya yol açtığında hastada felç, koma ve hatta yaşam kaybı gibi ciddi sonuçlar söz konusu olabilir.
- AVM’nin yırtılma riskini artıran bazı faktörler vardır. Bunlardan biri gebeliktir. Anne adayının hormonal değişiklikleri sonucu AVM’nin yırtılma riski de artar.
Tedavi
Arteriovenöz malformasyonları tedavi ederken elimizde bugün için 3 güçlü tedavi seçeneğimiz var.
Endovasküler tedavi
Girişimsel radyoloji tarafından görüntüleme eşliğinde anjiyo ile yapılan tedavidir. İşlem hastanın vücudunda herhangi bir kesi yapmadan gerçekleştirilir. Kasık damarından AVM’ye ulaşılır. Endovasküler embolizasyon yöntemiyle AVM tamamen tıkanır ve tedavi edilir. Böylece gelecekte ortaya çıkacak bir kanamanın tamamen ya da büyük ölçüde önüne geçilmiş olur. Arteriovenöz malformasyon tedavisinde sık kullanılan ve güvenle uygulanan bir tedavi olarak son yıllarda öne çıkmıştır.
Cerrahi
AVM ameliyat edilebilir. Beyindeki bir anevrizmadan bahsediyorsak kafatasında bir kesi açıp AVM’ye ulaşarak damar yumağı dışarı çıkarılabilir. Bu ameliyat beyin cerrahı tarafından yapılır. Arteriovenöz malformasyon yüzde ise deneyimli bir plastik cerrah tarafından cerrahi tedavi gerçekleştirilebilir. Cerrahi tedavi doğası gereği birçok risk barındırır. Örneğin, kimi olgularda damar yumağı görme, işitme veya denge mekanizmasını sağlayan sinirlerle yakın olur. Bu gibi durumlarda hasta uygunsa ilk seçenek olarak girişimsel yöntemler düşünülmesi tavsiye edilir.
Gama Knife
Gamma Knife beyin cerrahisinde kullanılan bir radyocerrahi teknolojidir. Genellikle beyin tümörlerinin tedavisinde kullanılır. Ancak beyinde konumlanmış ve 3 cm’den büyük olmayan AVM’lerin tedavisinde de kullanılabilmektedir.
Vaka örneği: Yüze yerleşmiş damar yumağı
Hastamıza yapılan MR incelemesinde sağ yanak üst kesiminden başlayarak gözü çevreleyen kemiğe kadar uzanan yaklaşık 5-6 cm çapında arteriovenöz malformasyon izlendi. Yapılan anjiyoda internal maksiler arter, süperfisiyal temporal arter ve fasiyal arter sekonder dalları aracılığıyla beslenen arteriovenöz malformasyonu saptadık. Ardışık iki endovasküler embolizasyon ile AVM’yi tamamen tıkayarak tedavi ettik. AVM’nin tam tedavisi güçtür. Sıklıkla geri kalan tedavi edilmemiş parçalar olur. Ancak bu hastada tamamı başarılı şekilde tedavi edildi. Komplikasyon olmadı. Hastamızı evine mutlu bir şekilde taburcu ettik.
